කූඹි කන්න කැමති දුඹුරු සීනිද සුදු සීනිද?...

            පෝස්ටුවේ නම මෙහෙම දැම්මට මේ කතාවට කූඹි සමඟ සම්බන්ධයක් නැත. සීනි කියනා හැම විටම මට මතක් වන්නේ දෙක වසර පොතේ අන්තිමට වාගේ තිබූ තාලයට කිවහැකි කවිපන්තියයි. කළුකූඹි රැලක පින්තූරයකින් හැඩවී තිබූ ඒ කවි පන්තිය සති ගණනක් තිස්සේ මතක් කලත් මතකයට එන්නේ නැත. සීනි ගැන කියැවෙන මේ කතාවේ වැල්වටාරම පසෙක ලා අපි මාතෘකාවට බහිමු.

http://chageen.teamchad.org/images/Ants3.jpg

             සීනි ස්ඵටික කාබෝහයිඩ්‍ර ලෙස හැඳින්විය හැකි අතර අප දන්නා පරිදි දුඹුරු සීනි හා සුදු සීනි වශයෙන් දෙවර්ගයක් වේ. දුඹුරු සීනි මිලෙන් වැඩි  අතර සුදු සීනි ලාභය. සීනි දුඹුරු වන්නේත් සුදු වන්නේත් කෙසේදැයි දැන් බලමු.

                සීනි සාදන්නේ උක් ගසේ යුෂ (පැණි) වලිනි. (මීට අමතරව බීට් යුෂවලින්ද සීනි සාදනු ලැබේ. උක් හොඳින් වැවෙන අපේ රට වැනි ඝර්ම කලාපීය රටවල් උක් භාවිතා කර සීනි සාදා ගනිති). හොඳින් පැසුනු උක් ගස්  රෝලර් මෝල් ගනනාවක් අතරින් යවා පැණි පෙරාගෙන එම පැණි සීනි සෑදීමේ ක්‍රියාවලියට භාජනය කර සීනි  ලබා ගනී. උක් පැණිවල මූලික වශයෙන් පවතින ෆ්රුක්ටෝස් (Fructose) සීනි යනුවෙන් හඳුන්වන සුක්‍රෝස් (Sucrose) බවට පත්.කරගැනීමෙ මෙම ක්‍රියාවලියේදී සිදුවේ.

සීනි වල දුඹුරු පැහැයට හා පැණි රසයට හේතු

1. සීනි සෑදීමේ ක්‍රියාවලියේදී  ෆ්රුක්ටෝස් Fructose සියල්ල සීනි බවට පත් නොවීම නිසා බර අනුව 3-6% අතර ප්‍රමාණයක් අපද්‍රව්‍ය  ෙලස පවතී.
2. ෆ්රුක්ටෝස් පැණි රසයෙන් වැඩිම සීනි වර්ගය නිසා සුදු සීනිවලට වඩා දුඹුරු සීනි පැණි රසයෙන් වැඩිය.

දුඹුරු සීනි යනු සීනි නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ අතරමැද ප්‍රතිඵලයකි. කෙසේ නමුදු දුඹුරු සීනි ජලාකර්ෂක (hygroscopic)  බවින් වැඩි බැවින් කල්තබා ගැනීම අපහසු අතර මිල වැඩි වීමේ හේතුවද එයයි.

සුදු සීනි සාදන අයුරු

දුඹුරු සීනි බවට පත්කර ගත් උක් යුෂ තවදුරටත් පිරිපහදු කිරීමෙන් සුදු සීනි ලබා ගත හැක. මෙසේ පිරිපහදු කිරීමේදී සිදුවන්නේ දුඹුරු සීනි වල ඇති ෆ්රුක්ටෝස් තවදුරටත් සුක්‍රෝස් බවට පත්වීමයි.  කාබන් ඩයොක්සයිඩ් වායුව තුලින් යැවීමෙන් පිරිපහදු වන දුඹුරු සීනි සක්‍රිය කල කාබන් (Activated Carbon) කුළුණු හරහා යැවීමේන් සුදු වර්ණය (Decolourisation) ලබා ගැනීමෙන් සුදු සීනි බවට පත්වේ.

සුදු සීනි බොහො කර්මාන්තවලට (උදා: සිසිල් බීම, බේකරි) අමුද්‍රව්‍ය බවට පත්වන අතර ලෝකයේ සීනි නිෂ්පාදනය වැඩිම රට බ්‍රසීලයයි.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Sucre_blanc_cassonade_complet_rapadura.jpg/645px-Sucre_blanc_cassonade_complet_rapadura.jpg

ප/ලි:
ලංකාවේ සීනි නිෂ්පාදනය සම්පූර්ණයෙන්ම අඩාල වී ඇති විටක කලෙක සිට වසා දමා තිබූ හිඟුරාන සීනි කම්හල නව වසරරේදී ආරම්භ කරන බව දැක ගැනීමට ලැබුනා. කෘෂිකර්මය, කීට විද්‍යාව, ඉංජිනේරු ශිල්පය, කළමනාකරණය ආදී විෂය ක්ෂේත්‍ර රැසක ලාංකීය වෘත්තීයවේදීන් එකට එක්ව ආරම්භ කල උත්සාහයට රූගෙන් සුභ පැතුම්. ඒ එක්කම ලිපියට කරණු දුන් එම කම්හලේ නිශ්පාදන කළමණාකාරතුමාට ස්තුතියි.

ප/ප/ලි
කූඹි දුඹුරු සීනි කෑවද සුදු සීනි කෑවද ලැබෙන කැලරි ප්‍රමාණය බොහො දුරට එක සමාන බව සලකන්න.

ආශ්‍රිත වෙබ් අඩවි:
http://en.wikipedia.org/wiki/Brown_sugar
http://en.wikipedia.org/wiki/Sugar
http://www.sucrose.com/lref.html